Het klinkt als een versje uit onze kindertijd, maar ook in de moderne logistiek gaat het in sommige gevallen zeker op: ‘blijf zitten waar je zit’. Voor heftruckchauffeurs kan het advies zelfs levensreddend zijn. Bijvoorbeeld als ze – om wat voor reden dan ook – hun stoel verlaten terwijl de truck nog rijdt. Niet voor niets is een gordel op alle heftrucks verplicht. Of niet?
Het antwoord is kort, maar niet altijd even duidelijk. De machinerichtlijn (CE) zegt iets over producten en het Arbo besluiten zegt iets over de wetgeving zoals wij deze in Nederland kennen over arbeidsomstandigheden. Deze laatste zegt in haar bewoordingen alle heftrucks moeten zijn voorzien van een hulpmiddel dat de chauffeur binnen de contouren van de truck houdt en zorgt dat hij niet bekneld raakt als de truck onverhoopt kantelt. In deze blog vertellen we meer over hoe het nu daadwerkelijk zit met de gordelplicht.
Gordel of hekje in de heftruck: wat schrijft de wet voor?
Vanuit kostenoverweging werd er in de meeste gevallen uiteindelijk overigens wel gekozen voor een veiligheidsgordel. Van de veiligheidsgordel zijn als alternatief meerdere handige oplossingen beschikbaar, die vooral het omdoen en vastklikken van de gordel nog makkelijker maken. Daarnaast zijn er inmiddels meer middelen die ervoor zorgen dat de chauffeur veilig binnen de contouren van de truck blijft. Denk dan aan beschermhekjes of -beugels, of zelfs complete gesloten cabines. Deze bieden als extra voordeel meer bewegingsvrijheid en comfort tijdens het werk als zich dat ook buiten plaatsvindt.
Zowel veiligheidsgordels als beschermhekjes, -beugels en cabines geven invulling aan de wettelijke eisen die zijn vastgelegd in het arbeidsbesluit (artikel 7.17a lid 4 en 7.17 lid 5c, d en e). Hierin staat dat o.a. een mobiel intern transportmiddel voorzien moet zijn van “een systeem dat voorkomt dat de chauffeur bij kanteling bekneld kan geraken onder de heftruck”.
Deze wetgeving geldt niet voor alle heftrucks
Dit voorschrift geldt echter niet voor álle mobiel intern transportmiddelen. Voor reachtrucks zijn gordels of beugels bijvoorbeeld niet verplicht. Het verschil zit ‘m in het beknellingsrisico in combinatie met de bouw van de truck.
Een heftruck heeft een zogeheten ‘frontzit’ (de chauffeur zit in de rijrichting) en is van twee kanten toegankelijk. Bij onvakkundig gebruik kan de truck zowel voorwaarts als zijwaarts kantelen. Bij een zijwaartse kanteling heeft iedere chauffeur automatisch de onbedwingbare neiging om via de lage zijde weg te springen. Dat is dezelfde zijde waarnaar de truck kantelt, waardoor het levensgrote risico ontstaat dat de chauffeur onder de truck terecht komt. Vandaar dat een kantelbeveiliging hier verplicht is.
Op een reachtruck zit de chauffeur daarentegen dwars op de rijrichting. Bovendien is een reachtruck slechts van één kant toegankelijk; de achterzijde. Deze achterzijde is veelal niet de kant waarnaar de truck zal kantelen. En precies daarom is een gordel of beugel op een reachtruck niet verplicht. De kans is gering dat je als chauffeur bekneld raakt onder een kantelende reachtruck.
Nieuwe ontwikkelingen die veiligheid een verdere boost geven
Omdat veiligheid van de bestuurder een steeds belangrijker thema is geworden, zijn er vanuit de richtlijnen voor heftrucks (EN 16307-1) aanpassingen gedaan. Dat betekent dat het thema gordelgebruik steeds nadrukkelijker wordt afgedwongen door het in de juiste volgorde activeren van de truck te combineren met de gordelschakeling. De heftruckchauffeur zal in de juiste volgorde zijn handelingen moet doen, om de truck te kunnen gebruiken. Hiermee bedoelen we stap 1) stoel instellen, stap 2) gordel bevestigen (vastklikken) en stap 3) starten. De truck zal dus alleen functioneren als in deze juiste volgorde de handelingen plaatsvinden. Het klinkt logisch, maar hoe vaak rijden we zelf niet weg zonder de gordel al dicht geklikt te hebben.
Toyota heeft veiligheid en dus de heftruckbestuurdersveiligheid hoog in het vaandel. Daarom zijn we vooruitlopend op deze richtlijn al onze nieuw geïntroduceerde heftrucks van deze sequentie gaan uitrusten.
Gevaarlijke situaties
De filosofie van de machinerichtlijn is dat het belangrijk is dat de chauffeur op de stoel blijft zitten. Doet hij dat niet, dan kunnen immers alsnog gevaarlijke situaties ontstaan.
Om de veiligheid te verhogen, en te waarborgen dat de chauffeur blijft zitten waar hij zit zolang de truck geactiveerd is, zijn heftrucks van Toyota bijvoorbeeld al jaren uitgerust met OPS (operator presence sensing systeem) naast de vele features van ons welbekende SAS systeem.
Vanaf 2018 dienden vanuit deze richtlijnen alle heftrucks te voorzien van een gordel inclusief een waarschuwingssignaal als de gordel niet vastzat.
Vanaf 2021 werd het nog verder aangescherpt. Er moest naast het signaal, ook een invloed zijn op het functioneren van de truck bij het niet dragen van de gordel. In dit geval kon je daar invulling aangeven door te limiteren op rijsnelheid, hefhoogte of stuuruitslag. Door dit te doen beperk je het risico van de bestuurder op beknelling bij kantelgevaar. Vanaf 2023 wordt de richtlijn verder uitgebreid met eerdergenoemde logische volgorde van de heftruck starten. Op deze manier wordt helemaal afgedwongen dat de gebruiker verplicht wordt zijn gordel te dragen en zo voor zijn eigen veiligheid deze technische ondersteuning krijgt.
Geavanceerde systemen zorgen er – simpel gezegd – voor dat de truck niet meer werkt als de chauffeur niet op zijn plek zit. Niet alleen de aandrijving wordt uitgeschakeld, maar ook de hydrauliekfuncties. Ook kan ongewenst terugrollen van de truck, bijvoorbeeld op hellingen, voorkomen worden. Wel zo veilig!
Bent u met veiligheid nog niet waar u zijn wilt? Met onze Safety Scan krijgt u een eerste indruk van de veiligheid op de werkvloer – met in het bijzonder het magazijn. Deze interessante tool is gratis, u hoeft alleen 9 vragen te beantwoorden over de situatie in uw organisatie.
De Safety Scan is gratis, vul hem hier in:
